W celu skuteczniejszej walki z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu Komisja Europejska od wielu lat prowadzi działania legislacyjne mające za zadanie scentralizować ten proces. W tym celu 30 maja 2024 roku Rada Unii Europejskiej przyjęła „AML Package” składający się z dyrektywy oraz rozporządzeń mających wprost obowiązywać
w państwach członkowskich.
Przejawem centralizacji walki z praniem pieniędzy na poziomie europejskim jest powołanie nowego unijnego organu nadzoru, czyli Urzędu ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (AMLA) z siedzibą we Frankfurcie nad Menem.
Na tle poprzednich generacji unijnych przepisów AML, nowością jest objęcie regulacjami już nie tylko przedsiębiorców, ale również osób fizycznych.
Państwa członkowskie będą miały do 3 lat od publikacji rozporządzeń wchodzących w skład AML Package na dostosowanie prawa krajowego do nowych przepisów.
Jakimi nowymi obowiązkami obciążeni zostaną po tym czasie przedsiębiorcy i obywatele działający na terenie Unii Europejskiej? W niniejszym tekście przedstawimy najistotniejsze zmiany.
Spis treści
NOWY ZAKRES I KOMPETENCJE INSTYTUCJI OBOWIĄZANYCH
W konsekwencji uchwalenia nowych przepisów rozszerzony został zakres podmiotów, które staną się Instytucjami Obowiązanymi (IO), tj. podlegać będą obowiązkom i sankcjom wynikającym z polskiej Ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Do grona tychże zostali włączeni między innymi:
- Dostawcy usług crypto-assets (CASP);
- Zawodowe kluby piłkarskie;
- Agenci piłkarscy;
- Sprzedawcy dóbr luksusowych m.in. samochodów, biżuterii (w przypadku określonych transakcji).
Dygresyjnie zaznaczyć można, że przyjęte przepisy umożliwiają wyłączenie niektórych zawodowych klubów piłkarskich spod ich stosowania. Państwo członkowskie będzie miało możliwość wyłączenia w całości lub w części zawodowych klubów piłkarskich, które uczestniczą w najwyższej klasie rozgrywkowej krajowej ligi piłkarskiej i których całkowity roczny obrót w każdym z 2 poprzednich lat kalendarzowych wynosi mniej niż 5 000 000 EUR, lub równowartość tej kwoty w walucie krajowej. Aby to był możliwe państwo członkowskie będzie musiało wykazać niskie ryzyka, z jakim wiąże się charakter i skala funkcjonowania takich zawodowych klubów piłkarskich.
Natomiast wyłączania takiego państwo członkowskie będzie mogło dokonać również wobec zawodowych klubów piłkarskich uczestniczących w klasie niższej niż najwyższa klasa rozgrywkowa krajowej ligi piłkarskiej tylko podstawie wykazanego niskiego ryzyka,
z jakim wiąże się charakter i skala funkcjonowania takich zawodowych klubów piłkarskich
IO może narazić się na zastosowanie wobec niej kar administracyjnych w związku
z niezastosowaniem się do obowiązków wynikających z przepisów AML. Możliwe kary to:
- publikacja informacji w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie Ministerstwa Finansów o zakresie naruszenia przepisów ustawy przez przedsiębiorcę;
- nakaz zaprzestania podejmowania określonych czynności;
- cofnięcie koncesji lub zezwolenia albo wykreślenie IO z rejestru działalności regulowanej;
- zakaz pełnienia obowiązków na stanowisku kierowniczym przez osobę odpowiedzialną za naruszenie przez IO przepisów ustawy, przez okres nie dłuższy niż rok;
- kara pieniężna.
Powyższe dotyczy również naruszenia obowiązków AML przez podmioty działające na rzecz lub w imieniu IO.
Przedsiębiorcy powinni zatem ustalić, czy ich działalność może być uznana za IO i jeżeli odpowiedź brzmi tak, dostosować ją tak, aby spełniała odpowiednie wymogi dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
Dodatkowo IO uzyskały możliwość swoistej współpracy w celu zwalczania prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. Wraz z wejściem w życie AML Package IO uzyskają prawo do zawierania porozumień pomiędzy sobą, których celem jest wymiana posiadanych danych o klientach (domyślnie danych dotyczących ryzyka AML). Dane te mają dotyczyć rodzajów zawieranych transakcji, zidentyfikowanych beneficjentów rzeczywistych jak i tego, jakiego stopnia ryzyko zidentyfikowała dana IO wobec klienta. Wymiana tych danych ma się odbywać bez konieczności wyrażenia zgody przez klienta.
NOWA DEFINICJA BENEFICJETA RZECZYWISTEGO
Pakiet AML wprowadza spójną dla wszystkich krajów Unii Europejskiej definicję beneficjenta rzeczywistego. Przyznania tego statusu determinuje sprawowanie kontroli lub posiadanie co najmniej 25% właściwego IO udziału w jej kontroli. Nowe zasady rozwieją wątpliwości dotyczące sposobu obliczania udziału podmiotu we własności pośredniej.
Dokładna definicja ma umożliwić organom obowiązanym znalezienie beneficjentów rzeczywistych w złożonych, wielowarstwowych strukturach, w których skład wchodzą także podmioty spoza Unii Europejskiej. Weryfikowane podmioty będą zobowiązane do ujawnienia „ukrytych” faktycznych właścicieli, np. poprzez umowę użytkowania udziałów lub powierzenia.
KONTROLA WSTECZNA BENEFICJETA RZECZYWISTEGO
Obowiązek rejestracji w rejestrze beneficjentów rzeczywistych zostanie nałożony na podmioty spoza Unii Europejskiej, które nabywają nieruchomości na jej terytorium lub nawiązują stosunki gospodarcze z IO mającym siedzibę w kraju członkowskim.
Nowe przepisy obligują inwestorów spoza Unii Europejskiej do ujawnienia informacji o beneficjentach rzeczywistych związanych z nabywaniem nieruchomościami po 1 stycznia 2014 r.
Rozszerzenia swoich uprawnień doczekały się również organy ściągania, które powinna uzyskać dostęp do scentralizowanego rejestru nieruchomości. Rejestr ten ma na celu przechowywanie kompleksowych informacji o nieruchomościach i ich szczegółowych informacjach (na przykład o cenie za jaką je kupiono, wszelkich zobowiązaniach lub ich przeznaczeniu), aby umożliwić dochodzenia związane z legalizowaniem środków poprzez obrót nieruchomościami.
KOLEJNE OGRANICZENIA TRASNAKCJI GOTÓWKOWYCH
Przyjęty pakiet przepisów AML wprowadza zupełnie nową jakość w zwalczaniu prania pieniędzy i finansowania terroryzmu poprzez ograniczenie wysokości transakcji gotówkowej, jaką może przeprowadzić osoba fizyczna niebędąca przedsiębiorcą, czyli tak zwany zwykły Kowalski. Powyżej tego progu osoba fizyczna dokonująca gospodarczej transakcji gotówkowej będzie objęta obowiązkami AML. Przewidziana w nowych przepisach wysokość transakcji to 10 tysięcy euro, jednak unijni legislatorzy umożliwili państwom członkowskim wykazanie się większym zaangażowaniem w zwalczaniu prania pieniędzy poprzez ustalenie na terenie kraju członkowskiego niższego progu.
W kwestii gotówkowych transakcji okazjonalnych, których wartość wynosi między 3 tysiące a 10 tysięcy euro, IO będą miały możliwość zastosować okazjonalną weryfikację klienta.
WZMOŻONE ŚRODKI NALEŻYTEJ STARANNOŚCI
Przyjęte regulacje wprowadzają również zmiany w zakresie stosowania środków bezpieczeństwa finansowego. IO powinny przyjąć wobec klientów postawę opartą na możliwie dokładnym oszacowaniu ryzyka, stosując w sytuacjach o podwyższonym ryzyku dodatkowe zabezpieczenie w postaci wzmożonej należytej staranności.
Wzmożona należyta staranność wobec klienta powinna być rozumiana jako poszerzone dochodzenie wobec klienta o podwyższonym ryzyku. Takie odchodzenie składa się z zebrania dodatkowych informacji o kliencie lub jego środkach oraz następczej weryfikacji w odniesieniu wniosków na temat zidentyfikowanych poszczególnych ryzyk.