Projektowana ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary wprowadzi nowe zasady ponoszenia odpowiedzialności dla firm. Ustawa przewiduje wysokie kary finansowe sięgające nawet 30 milinów złotych, a także szereg zakazów dla przedsiębiorców takich jak zakaz promocji lub reklamy, zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne, korzystania z dotacji, czy w końcu najdotkliwsza kara polegająca na rozwiązaniu firmy.
Kogo dotyczą nowe regulacje?
Nowe regulacje dotyczą podmiotów zbiorowych, które zdefiniowano jako osobę prawną oraz jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej. Oznacza to, że na nowych zasadach odpowiedzialność będą ponosić przede wszystkim spółki prawa handlowego. Z kolei osoby prowadzące działalność gospodarczą nawet w formie spółki cywilnej nie zostaną objęte nowymi regulacjami. Co ciekawe ustawa przewiduje odpowiedzialność również podmiotów zagranicznych jeśli faktycznie prowadzą działalność w Polsce, albo gdy poszkodowanymi w wyniku ich działalności są obywatele polscy.
Odpowiedzialność za działania innych podmiotów.
Projektowana ustawa przewiduje odpowiedzialność podmiotu zbiorowego także w sytuacji, gdy przestępstwo popełniła inna firma lub osoba współpracująca z podmiotem zbiorowym. Wystarczy, że firma uzyska korzyści z przestępstwa popełnionego przez jej kontrahenta, czy pracownika i to nawet w sytuacji, gdy sama firma nie ponosi odpowiedzialności za te działania. Wystarczy, że korzyść uzyskana pośrednio z przestępstwa przekroczy 500.000 złotych.
W jakich sytuacjach firma poniesie odpowiedzialność?
Firma poniesie odpowiedzialność jeśli z uzyskała korzyść z popełnionego przestępstwa. Przez korzyść należy rozumieć przychód uzyskany na skutek działań przestępczych w tym również działań podmiotów trzecich. Przykładowo jeśli agent działający na rzecz firmy będzie działał w sposób niezgodny z prawem, to firma uzyskując – nawet nieświadomie – przychody z działalności agenta jest narażona na odpowiedzialność karną.
Przestępstwami, za które firma może ponieść odpowiedzialność oprócz tych związanych z obrotem gospodarczym i zdefiniowanych w kodeksie karnym i przestępstw skarbowych będą przestępstwa związane z ochroną środowiska, a także te zdefiniowane w ustawach branżowych i polegające na przykład na prowadzeniu działalności bez wymaganego zezwolenia, czy wprowadzające określone zasady obrotu niektórymi towarami. Nowa ustawa nie przewiduje z kolei odpowiedzialności za przestępstwa związane z nadużyciem wolności słowa lub wolności wypowiedzi – chodzi tu np. o przestępstwo zniesławienia, czy obrazy uczuć religijnych.
Ograniczenie ryzyka biznesu.
Zgodnie z projektowaną ustawą podmiot zbiorowy ponosi odpowiedzialność jeśli nie zostały w nim określone zasady postepowania na wypadek zagrożenia popełnienia czynu zabronionego. Oznacza to, że firmy, które wdrożą skuteczne procedury ukierunkowane na działania prewencyjne znacząco zminimalizują ryzyko odpowiedzialności karnej. Tym samym firmy chcące uniknąć odpowiedzialności karnej powinny wdrożyć systemy compliance i kontroli wewnętrznej. Z powyższego obowiązku zwolnieni zostali jedynie mikroprzedsiębiorcy, czyli firmy zatrudniające mniej niż 10 osób oraz osiągające obroty niższe od równowartości 2 milionów euro rocznie.
Wdrożenie systemu compliance.
System compliance do zespół procedur ukierunkowanych na przeciwdziałanie nieprawidłowościom regulacyjnym, które mogą prowadzić do odpowiedzialności firmy. Wdrożenie systemu compliance jest procesem, który zajmuje od kilku tygodni w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw nawet do kilku miesięcy w dużych firmach i korporacjach.
W kolejnych artykułach będziemy wskazywać w jaki sposób przygotować się do wdrożenia systemu compliance w firmie.