Terminem „Prawo Gospodarcze” potocznie określa się zbiór regulacji określających status prawny przedsiębiorcy jak i stosunki prawne wynikające z prowadzenia działalności gospodarczej. Kluczowe więc przed jej rozpoczęciem i w trakcie jej prowadzenia jest zrozumienie jakim wymaganiom ustawodawcy przyjdzie się zmierzyć tym, którzy swojej szansy upatrują w prowadzeniu własnej firmy.

Czym jest prawo gospodarcze?

Próżno jest doszukiwać się konkretnego znaczenia czy ustawowego źródła prawa gospodarczego. Określenie to bowiem nie obejmuje żadnej wyspecjalizowanej dziedziny polskiego prawa. W ogólnie przyjętej definicji prawo gospodarcze jest zbiorem norm regulujących działalność gospodarczą w Polsce. Stanowi ono o statusie prawnym przedsiębiorcy, reguluje jego stosunki prawne z innymi uczestnikami obrotu gospodarczego oraz określa zakres wpływu państwa na gospodarkę.

W zbiorze przepisów tworzących prawo gospodarcze znajdują się więc zarówno te stanowiące o definicji działalności gospodarczej (ustawa o swobodzie działalności gospodarczej),  sposobach i zasadach zawierania umów (Kodeks Cywilny) ale również te określające formę prowadzenia przedsiębiorstwa (Kodeks Spółek Handlowych).

Doktrynalny charakter prawa gospodarczego jak i jego szerokie pole znaczeniowe wymogły na ustawodawcy przyjęcie ogólnej metodyki podziału dziedziny prawa na publiczne i prywatne.

Prawo gospodarcze publiczne

Prawo gospodarcze publiczne jest zbiorem tych wszystkich norm, które regulują ogólne zasady funkcjonowania gospodarki oraz wymogi umożliwiające uczestnictwo w niej. Określa władczy charakter organów państwa w stosunkach z przedsiębiorcą oraz działania na zasadach tak wyznaczonej hierarchii pionowej.

Odpowiada też za uregulowanie i stworzenie mechanizmów zabezpieczających funkcjonowanie gospodarki poprzez nadanie praw i obowiązków oraz innych wymogów kontrolno-administracyjnych uczestnikom obrotu gospodarczego. Ustala też granice ingerencji państwa w wolnorynkową strukturę rynku.

Dobrym przykładem tego typu regulacji w publicznym prawie gospodarczym jest koncesjonowanie działalności gospodarczej oraz wszelkie inne formy jej prowadzenia wymagające specjalnych zezwoleń.

Zgodnie z Prawem Przedsiębiorców wprowadzenie takiego mechanizmu ma na celu kontrolę podmiotów zajmujących się produkcją i świadczeniem usług w strategicznych z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa dziedzinach gospodarki. Uzyskaniu koncesji podlegać więc będą wszelkiego rodzaju przedsiębiorcy uzyskujący kopaliny, produkujący i handlujący bronią oraz materiałami wybuchowymi czy np. przewoźnicy lotniczy, stacje telewizyjne i radiowe, spółki energetyczne czy salony gier losowych.

Jednak z tych działalności gospodarczych bliższych codzienności przedsiębiorców, a wymagających uzyskania zezwolenia lub wpisu do Rejestru Działalności Regulowanych podlegają te związane z produkcją i sprzedażą produktów alkoholowych, zajmujące się działalnością medyczną lub zbieraniem i przetwarzaniem odpadów.

Prawo gospodarcze prywatne

Prawo gospodarcze prywatne natomiast reguluje stosunki prawne w których biorą udział między sobą  przedsiębiorcy oraz na linii przedsiębiorca- konsument. Samo zdefiniowanie obu tych podmiotów jest niezmiernie ważną częścią prawa gospodarczego.

W jego ramach jednymi z najważniejszych ustaw będzie Prawo Przedsiębiorców oraz Kodeks Spółek Handlowych. Ta druga, ma fundamentalne znaczenie dla funkcjonowania spółek handlowych w Polsce. To właśnie w jej przepisach znajdujemy regulacje stanowiące podział na spółki osobowe i kapitałowe oraz ich organy. Określa odpowiedzialność poszczególnych organów spółek oraz osób i podmiotów ją tworzących i działających przez cały okres funkcjonowania i likwidacji spółki. Tu też należy szukać norm przekształcania się spółek, ich podziału jak i łączenia się.

Prawo Przedsiębiorców to ustawa regulująca “zasady podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym prawa i obowiązki przedsiębiorców oraz zadania organów władzy publicznej w tym zakresie”. Jest więc to podstawowe źródło prawa gospodarczego prywatnego w Polsce. Te najbardziej zasługujące na wymienienie to: “co nie jest zabronione jest dozwolone”, zasada domniemania uczciwości przedsiębiorcy oraz zasad przyjaznej interpretacji przepisów.

Natomiast występują w polskim prawie gospodarczym dziedziny łączące w sobie oba jego aspekty. Podręcznikowym przykładem będzie ochrona konkurencji i konsumenta, która znajduje swoją podstawę w jednej ustawie chociaż dotyczy zarówno regulacji systemowych jaki i tych dotyczących ochrony konsumenta w relacji z przedsiębiorcą.  Są to przepisy zarówno ograniczające swobodę konkurencji między przedsiębiorcami, niwelujące monopolizację w obrocie gospodarczym, czy kontrolę pozycji przedsiębiorcy w relacji z konsumentem. Jednocześnie odpowiadają one za zbiorową ochronę praw konsumentów czy regulację systemu mediacyjnego rozwiązywania sporów między konsumentem, a przedsiębiorcą.

Główne zasady prawa gospodarczego

Szukając tych najbardziej podstawowych zasad prawa gospodarczego, wynikają one z Konstytucji RP. Gwarantują one ochronę własności prywatnej, swobodę prowadzenia działalności gospodarczej, solidarność i dialog oraz współpracę partnerów społecznych. Wszelkie ograniczenia praw przedsiębiorców w ramach tych zasad wymagają zmian ustawowych.

Z tych dość ogólnych zasad wynikają powszechnie obowiązujące w gospodarce mechanizmy gwarantujące między innymi szczególną ochronę państwa własności prywatnej przedsiębiorców i konsumentów  czy równość w traktowaniu przedsiębiorstw publicznych z prywatnymi jaki i prywatnych między sobą. Ta równość traktowania dotyczy również form prowadzenia działalności gospodarczej.

Natomiast konsumenci dzięki tym zasadom cieszą się w naszym ustroju gospodarczym wyjątkowym statusem i ochroną w relacji z przedsiębiorcą. Zarówno w rozumeiniu prawa gospodarczego krajowego jaki międzynarodowego (w tym unijnego) konsument postrzegany jest jako słabsza strona takiej relacji z tego względu państwo zapewnia mu szczególną pozycję w dochodzeniu i ochronie swoich praw.

Źródła prawa gospodarczego

U podstaw prawa gospodarczego w Polsce nie leży żaden jednolity system źródła prawa. Każdy przedsiębiorca, konsument lub inna osoba mająca do czynienia z prawem gospodarczym zmuszeni są zapoznać się z niezdefiniowanym zbiorem ustaw, rozporządzeń oraz innych aktów normatywnych, który swoją treścią (a nie nazwą) posiada jakiekolwiek regulacje związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Najważniejsza w tym zbiorze jest polska Konstytucja stanowiąca w art. 20, że „społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej”. Innymi ważnymi aktami wchodzącymi w skład prawa gospodarczego są między innymi: Prawo Przedsiębiorców, Kodeks Spółek Handlowych, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej czy chociażby Prawo upadłościowe i naprawcze.

W kontekście źródeł prawa gospodarczego w Polsce należna podkreślenia jest kwestia obecności Polski w Unii Europejskiej. Działania Unii Europejskiej w zakresie tworzenia ją charakter ujednolicający i stabilizujący względem prawodawstwa państw członkowskich. Pozwala to pogłębić współpracę między państwami członkowskimi, a uczestnikom obrotu gospodarczego umożliwia to skuteczniejszą swobodę przepływu dóbr i usług.

W poszukiwaniu zewnętrznych, niż krajowe ,regulacji prawa gospodarczego warto też przyjrzeć się tym wynikającym z bi lub multilateralnych umów międzynarodowych, których Polska jest stroną. Normy w nich zawarte w przypadku przedsiębiorców lub kontrahentów działających w skali międzynarodowej będą miały równoległe względem norm polskich zastosowanie do ich działalności.

Kancelaria Prawa Gospodarczego

Prawo gospodarcze stanowi wysoce wyspecjalizowaną gałąź prawa. Skuteczność w dziedzinie prawa gospodarczego wymaga od Kancelarii nie tylko znajomości przepisów prawa, ale również zasad funkcjonowania biznesu. Z kolei doradzanie firmom w zakresie prawa gospodarczego wymaga w pierwszej kolejności zrozumienia ich potrzeb i celów, a następnie przedstawienia rozwiązań, które pozwolą na zgodne z prawem ich osiągnięcie. Skuteczny prawnik specjalizujący się w prawie gospodarczym musi więc nie tylko biegle znać prawo, ale również posiadać doświadczenie w pracy z biznesem. Kancelaria Legality specjalizuje się w sprawach gospodarczych, a posiadane doświadczenie przekłada się na sukcesy klientów.