Powszechnie powielanym błędem przez wielu rozpoczynających działalność gospodarczą przedsiębiorców jest decydowanie się na prowadzenie jej w formie spółki z ograniczaną odpowiedzialnością z uwagi na mit o braku odpowiedzialności osób fizycznych za zobowiązania spółki lub ograniczenie tej odpowiedzialności do wysokości kapitału zakładowego spółki z o.o. Dowiedz się jaka jest odpowiedzialność członka zarządu za długi Spółki z o.o.
Spis treści
Odpowiedzialność członka zarządu za długi Spółki z o.o.
Wyjaśnić należy, że ograniczenie odpowiedzialności za zobowiązania spółki poprzez jej całkowite wyłączenie, w tego typu spółce jest zawężone wyłącznie do wspólników spółki z o.o. niepełniących funkcji członka zarządu.
Jak sama nazwa wskazuje spółka, w tej formie prawnej, posiada ograniczoną odpowiedzialność. Posiada ona osobowość prawną i w obrocie gospodarczym funkcjonuje jako osobny byt. To spółka na pierwszym miejscu odpowiada za swoje zobowiązania i powstałe na ich gruncie długi. Natomiast członkowie zarządu, jako organu faktycznie kształtującego prowadzenie spraw spółki wewnętrznie i na zewnątrz, mogą odpowiadać za zobowiązania spółki osobiście, w sposób pełny i nieograniczony.
W sytuacji gdy zaspokojenie roszczeń wierzycieli z majątku samej spółki staje się niemożliwe ustawodawca przewidział możliwość przeniesienia ciężaru zaspokojenia wierzytelności na członków jej zarządu. Możliwość ta została uregulowana w art. 299 kodeksu spółek handlowych, zgodnie z którym:
„§ 1. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.
§ 2. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.
(…)”
Należy jednak pamiętać, że podstawowym warunkiem rozpoczęcia egzekucji z majątku członków zarządu spółki jest uprzednie wykazanie przez wierzyciela istnienia zobowiązania spółki z o.o. Następnie uzyskany bądź wykazany tytuł egzekucyjny może przybrać różne formy. Najczęściej będzie to po prostu prawomocny wyrok sądowy. Jednak może to również być wyciąg z listy wierzytelności lub akt notarialny, w treści którego spółka poddaje się egzekucji. Nie ma też wymogu aby taki tytuł był jednocześnie tytułem wykonawczym.
Bezskuteczna egzekucja przeciwko Spółce z o.o.
Zanim możliwe będzie pociągnięcie członków zarządu do odpowiedzialność za długi spółki w pierwszej kolejności należy wykazać, że rozpoczęcie zaspokajania lub dalsze zaspokojenie wierzytelności z majątku samej spółki stało niemożliwe.
Art. 299 KSH nie podaje żadnego katalogu dowodów stanowiących o bezskuteczności egzekucji z majątku spółki. nie nadają pierwszeństwa czy wyłączności jakiemukolwiek dowodowi takiej bezskuteczności. Zdecydowanie najbezpieczniejszym dowodem na wykazanie takiego faktu jest przedstawienie postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko danej spółce z o.o. wydanego przez komornika sądowego. Jednak dowód stanowiący o bezskuteczności egzekucji nie musi mieć charakteru urzędowego dlatego też nie jest wymagane rozpoczęcie egzekucji przymusowej.
Innymi dowodami na stwierdzenie faktu bezskuteczności egzekucji z majątku spółka z o.o. mogą być:
- bilans spółki z o.o. wykazujący brak jakiegokolwiek majątku mogącego zaspokoić wierzytelności,
- księgi handlowe spółki z o.o.,
- postanowienie o umorzeniu postępowania upadłościowego (również umarzające na podstawie art. 361 ust. 1 pkt 1 PrUpd),
- postanowienie oddalające wniosek o ogłoszenie upadłości,
- postanowienie o zakończeniu postępowania upadłościowego z uwagi na zrealizowanie ostatecznego planu podziału,
- wykaz majątku sporządzony w trakcie postepowania o wyjawienie majątku spółki z o.o.
Odpowiedzialność członka zarządu za długi – pozew, a członek zarządu Spółki z o.o.
Gdy wierzyciel skompletuje tytuł egzekucyjny oraz dowody wykazujące bezskuteczność egzekucji z majątku spółki z o.o. może wkroczyć na drogę sądową przeciwko członkom zarządu zadłużonej spółki. Taki wierzyciel może pozwać zarówno wszystkich członków zarządu spółki jaki i dowolnego z nich z osobna. Wynika to z solidarnego charakteru ich odpowiedzialności.
Pozwanymi w przypadku takiego roszczenia mogą być zarówno aktualni na dzień złożenia pozwu członkowie zarządu spółki jak i wszystkie osoby pełniące funkcję członka zarządu od momentu powstania zobowiązania nawet jeżeli do dnia wniesienia pozwu nie były już jego członkami. Pozew taki można wytoczyć również przeciwko likwidatorom spółki z o.o. poza tymi, którzy dostali wyznaczeni przez sąd.
Art. 299 § 2 wskazuje trzy przesłanki wyłączające odpowiedzialność zarządu spółki, jej poszczególnych członków za zobowiązania, których egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna. Są to:
- Wykazanie, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu.
- Wykazanie, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy,
- Udowodnienie, że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.
Wychodząc z założenia, że odpowiedzialność powstała na pozwanym w trybie art. 299 §1 KSH jest natury odszkodowawczej będzie to oznaczało zrodzenie się winy pozwanego poprzez powstanie szkody na wierzycielach, którym uniemożliwiono zaspokojenie wierzytelności z majątku spółki z o.o. w wyniku postępowania upadłościowego. Oznacza to w następstwie dwie rzeczy.
Po pierwsze w momencie, gdy wierzyciel wykaże przesłankę prowadzenia bezskutecznej egzekucji z majątku spółki ciężar przedstawienia dowodu na stwierdzenia któregoś z trzech faktów wyliczonych powyżej spoczywa na pozwanym tj. zarządzie, członku lub członkach zarządu albo likwidatorze spółki z o.o.
Po drugie takie określenie charakteru odpowiedzialności pozwanego pozwala wyznaczyć termin przedawnienia się roszczenia o zaspokojenie wierzytelności z majątku członków zarządu spółki. Termin ten liczony jest od dnia kiedy wierzyciel dowiedział się o bezskuteczności egzekucji z majątku spółki z o.o., a zgodnie z zastosowaniem w tej sprawie przepisów kodeksu cywilnego wynosi on 3 lata.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki z o.o. nie będzie jednak dotyczyła tych członków zarządu, którzy nie złożyli wniosku o ogłoszenie upadłości spółki z o.o. w czasie, gdy prowadzona była egzekucja przez zarząd przymusowy albo poprzez sprzedaż przedsiębiorstwa, na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego, tylko jeżeli obowiązek złożenia takiego wniosku o ogłoszenie upadłości powstał już w trakcie prowadzenia egzekucji.