W art. 62 § 1 Kodeksu karnego skarbowego ustawodawca penalizuje czyn polegający na niewystawieniu faktury lub rachunku wbrew istniejącemu obowiązkowi, zrobieniu tego w sposób wadliwy lub na odmówieniu wydania faktury lub paragonu. Dokonanie czynności których przedmiotem wykonawczym są faktura lub paragon, musza wynikać z przepisów prawa podatkowego. W sytuacji gdy odrębne przepisy nie przewidują obowiązku wystawienia faktury lub paragonu, sprzedawca jest zobowiązany do jego wystawienia i wydania kupującemu na jego żądanie. Co zatem grozi za niewystawienie faktury?
Spis treści
Kiedy należy wystawić fakturę?
Co do zasady sprzedawca powinien wystawić fakturę najpóźniej w piętnastym dniu miesiąca następnego po miesiącu, w którym dokonał wykonania usługi lub dostarczenia towaru. Termin ten odnosi się również do faktur wystawionych na żądanie osoby fizycznej jednak nieprowadzącej działalności gospodarczej jak i faktury zaliczkowych, które dokumentują przyjęcie zapłaty w części lub w całości.
Ustawodawca wyodrębnił jednak pewne wyjątki z uwagi na ich szczególny moment powstania zobowiązania podatkowego. W ich przypadku zastosowanie będą miały terminy siedmio, trzydziesto, sześćdziesięcio lub dziewięćdziesięciodniowe. Zależne właśnie od czynności, wraz z którą powstaje obowiązek podatkowy.
Skąd wynika obowiązek wystawienia faktury?
Obowiązek wystawienia faktury wynika bezpośrednio art. 106b Ustawy o podatku od towarów i usług. Obowiązek ten dotyczy każdego czynnego podatnika VAT i ma zastosowanie zarówno w przypadku dokonywania sprzedaży osobom prawnym jak i fizycznym. Przy wystawieniu faktury czynnego podatnika VAT obowiązuje również zastosowanie odpowiedniej stawki tego podatku właściwej sprzedawanemu towarowi lub świadczonej usłudze.
Na końcu Ustawy o podatku od towarów i usług znajdują się załączniki, w których przedsiębiorca może znaleźć listę objętych podatkiem VAT produktów oraz usług wraz z przynależną im stawką podatku VAT.
Faktura VAT/ paragon fiskalny – wadliwe czy nierzetelne?
W kontekście art. 62 § 1 Kodeksu karnego skarbowego sprawca dokonuje czynu zabronionego poprzez wystawienie wadliwego dokumentu potwierdzającego sprzedaż. Natomiast w § 2 tego przepisu przedmiot wykonawczy obarczony jest obarczony cechą nierzetelności. Jaka jest zatem różnica?
Ustawodawca w Kodeksie karnym skarbowym nie zawarł osobnej definicji tego czym jest wadliwa lub nierzetelna faktura. Jednak by mieć jakikolwiek punkt odniesienia można posiłkować się definicją jaką Kodeks karny skarbowy zawiera dla wadliwości lub nierzetelności ksiąg. Analogicznie do art. 53 § 22 i § 23 Kodeksu karnego skarbowego:
- Za fakturę wadliwą, uznaje się fakturę wystawioną w sposób niezgodny z przepisami prawa,
- Za fakturę nierzetelną, uznaje się fakturę wystawioną w sposób niezgodny ze stanem rzeczywistym.
Tutaj warto dodać, że wadliwość wystawionej faktury rozumiana jako wystawienie jej w sposób niezgodny z przepisami odnosi się zarówno do niezgodności z krajowymi przepisami podatkowymi, jak i niezgodności z przepisami, które obowiązują na mocy dyrektyw UE.
Za przykład faktury wystawionej w sposób nierzetelny można natomiast rozumieć fakturę tak zwaną „pustą” bądź „fikcyjną”. Jest to faktura dokumentująca jakieś zdarzenia gospodarcze, które w rzeczywistości nigdy nie miało miejsca.
W innych przypadkach może to też być faktura, która przedstawia dane zdarzenie gospodarcze w sposób nieprawdziwy lub niezgodny ze stanem faktycznym. Chodzi tu o takie sytuacje gdy wystawiona faktura przedstawia nieprawdziwą ilość, wartość lub rodzaj faktycznie sprzedanego towaru czy też wysokości rzeczywiście przyjętej kwoty za wykonaną na rzecz kupującego usługi.
Niewystawienie faktury lub paragonu – umyślne działanie sprawcy
Czyn zabroniony z art. 62 § 1 Kodeksu karnego skarbowego może zostać popełniony tylko i wyłącznie w sposób umyślny jednak zarówno w zamiarze bezpośrednim, jak i ewentualnym. Oznacza to, że jeżeli sprzedawca wystawił paragon lub fakturę w sposób wadliwy tj. niezgodny z przepisami z powodu niezawinionego błędu, nie będzie podlegał odpowiedzialności za ten czyn.
Kto odpowiada za niewystawienie faktury lub paragonu?
Generalnie czynu zabronionego opisanego w art. 62 § 1 Kodeksu karnego skarbowego może dopuścić się jedynie podatnik. Ma on bowiem charakter indywidualny. Jednak należy pamiętać, że w niektórych przypadkach może dojść do rozszerzenia odpowiedzialność na osobę inną niż tę, na której ciąży obowiązek wynikający z przepisów prawa podatkowego.
Za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, w tym za niewystawienie faktury, jak sprawca może odpowiadać także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej.
Zastosowanie dla tej zasady będzie więc miało pociągnięcie do odpowiedzialności karnej księgowego danego podatnika lub innej osoby odpowiedzialnej za wystawianie faktur.
Niewystawienie faktury – kara
W sytuacji gdy sprzedawca nie wystawi faktury lub paragonu podlega karze grzywny. Ta wyrażana jest w stawkach dziennych. Najniższa kara grzywny może wynosić 10 stawek natomiast najwyższa to 720 stawek dziennych. Od 1 stycznia do 30 czerwca tego roku jedna stawka dzienna może wynieść od 116,33 złotych do 46.533,33 złotych. Oznacza to, że w przypadku niewystawienia faktury lub paragony sprawca może zostać ukarany karą grzywny wynoszącą od 1163,30 złotych (10 stawek) do 8.375.999,40 złotych (180 stawek).