Przestępstwa wchodzę w skład tak zwanych przestępstw karuzelowych należą do grupy najpoważniejszych oszustw skarbowych dokonywanych na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej. Karuzela podatkowa stanowi najbardziej rozbudowany system przestępczości skarbowej zapewniający sprawcom wielomilionowe dochody wynikające z nienależnego zwrotu podatku VAT lub unikania jego naliczenia. Jej charakterystycznym elementem jest udział w tym procesie tak zwanego „znikającego podatnika”.
Spis treści
Karuzela podatkowa – czym jest?
Karuzela podatkowa to określenie znajdujące zastosowanie wobec stosowanych przez sprawców przestępstwa, skutkujących łamaniem prawa, schematów podatkowych. Proceder ten przynosi rok rocznie wielomiliardowe straty państwom członkowskim Unii Europejskiej.
Schemat podatkowy, który w skutek zastosowania w nim elementów stanowiących przestępstwa skarbowe, przeistacza się w karuzelę podatkową, funkcjonuje w oparciu o działania od kilku do nawet kilkudziesięciu podmiotów wykonujących szeregi równoległych transakcji na tych samych towarach, których obrót powoduje powstanie obowiązku podatkowego o towarów i usług.
Z uwagi na skalę pojedynczej karuzeli podatkowej wynikającej z ilości podmiotów biorących w niej udział oraz liczby wykonywanych transakcji, ustalenie przez organy podatkowe oraz organy ścigania jej uczestników jest niezwykle trudne.
Dodatkowym czynnikiem komplikującym rozpoznanie faktycznych sprawców przestępstw wchodzących w skład karuzeli podatkowej, jest angażowanie w jej konstrukcję niczego nieświadomych uczestników rynku, którzy bez jakiegokolwiek zamiaru lub wiedzy uczestniczą w transakcjach, które sprawcy wykorzystają później do wyłudzeń podatku VAT.
Kluczowymi elementami, na których opiera się cały organizm takiej karuzeli podatkowej to zerowa stawka VAT obowiązująca przy dostarczaniu towarów na terenie państw należących do Unii Europejskiej oraz uczestnictwo w karuzeli zanikającego podatnika czyli mówiąc wprost podmiotu będącego słupem.
Podsumowując, karuzela podatkowa to schemat dokonywania transakcji międzynarodowych wśród państw członkowskich Unii Europejskiej opierający się o łańcuch dostaw rozpoczęty przez sprawcę, który działa w zamiarze wyłudzenia podatku od towarów i usług.
Mechanizm działania karuzeli podatkowej
Karuzela podatkowa służy jej inicjatorowi do wyłudzenia podatku VAT. W tym celu, aby zastosować schemat karuzelowy, podmioty uczestniczące w przestępstwie korzystają z cech właściwych podatkowi od tworów i usług tj. jego przesuwalności i neutralności.
Podatek VAT jest neutralny w zakresie w jakim nie obciąża konkretnych podmiotów uczestniczących w obrocie w ramach rynku, a jedynie konsumentów. Podatek VAT jest
każdorazowo uiszczany przez sprzedawcę, a wcześniej przez dystrybutora oraz producenta.
Ostateczny koszt podatku uiszczanego na wcześniejszych etapach przez uczestników obrotu towarem ponosi jednak konsument. Neutralność podatku VAT od wartości dodanej dla podmiotów uczestniczących w karuzeli podatkowej wynika z możliwości obniżenia kwoty należnego zobowiązania podatkowego. Konsument niema tej możliwości stąd ostatecznie to on ponosi koszt tego podatku.
Natomiast dla zaistnienia każdej karuzeli podatkowej koniecznym jest uczestniczenie w niej podmiotów, które przyjmują konkretne role. Oczywiście podmioty inicjujące karuzelę wykonują te role świadomie, może się natomiast zdarzyć, że niektóre z podmiotów uczestniczących w mechanizmie karuzelowym nie będą miały świadomości swojego uczestnictwa.
Do przeprowadzenia wielokrotnych transakcji w ramach karuzeli podatkowej potrzebni są:
- condiut company ( spółka wiodąca)
- znikający podatnik
- bufor
- broker
Condiut company czyli spółka wiodąca
Jako uczestnik karuzeli podatkowej spółka wiodąca odpowiada za regulowanie zobowiązań podatkowych oraz innych publicznoprawnych. To również ta spółka, przy użyciu odpowiedniego kapitału, odpowiada za regulowanie bieżącej działalności w tym obsługę zobowiązań względem kontrahentów.
Zadaniem spółki wiodącej jest nadanie całemu mechanizmowi karuzelowemu kształtu działalności gospodarczej funkcjonującej zgodnie z prawem. To ona odpowiada za przeprowadzanie transakcji z tak zwanymi znikającymi podatnikami.
Znikający podatnik
Zadaniem znikającego podatnika w ramach karuzeli podatkowej jest nabywanie towarów od spółki wiodącej i wystawienie za ten towar faktury VAT. Całość odbywa się w ramach handlu wewnątrzwspólnotowego co uprawnia do zerowej stawki podatku VAT. Faktycznie spółka ta nie ureguluje zobowiązania publicznoprawnego.
Po szeregu liczącym do kilkunastu tak przeprowadzonych transakcji spółka jest likwidowana co skutkuje dużym utrudnieniem w przeprowadzeniu kontroli skarbowej przez organy podatkowe. U podstaw funkcjonowania tych podmiotów leży bowiem wystawienie faktur VAT bez pokrycia.
W następstwie likwidacji podmioty te nie podejmują kierowanej do nich korespondencji oraz pozostawiają niezaktualizowane dane w czy to w KRS czy w CEIDG.
Bufor
Mianem bufora określa się największą liczbę podmiotów znajdujących się w łańcuchu karuzeli podatkowej. To podmioty działające pomiędzy brokerem, a znikającym podatnikiem (słupem). Ich funkcja ma dwojaki charakter.
Z jednej strony służą do uwiarygodnienia całego procesu jako zgodnego z prawem, z drugiej zaś ich multiplikowanie w łańcuchu karuzeli podatkowej służy podmiotowi inicjującemu karuzelę do utrudnienia na późniejszym etapie pracy organów podatkowych i organów ścigania.
Podmioty wykonujące funkcje bufora w mechanizmie karuzelowym mogą to wykonywać świadomie lub mogą zostać do tego celu wykorzystane.
Broker
To podmiot znajdujący się na końcu całego procesu. Odpowiada za zamknięcie łańcucha karuzelowego poprzez realizację zysków. Odbywa się to poprzez zakup towaru od spółki będącej w karuzeli buforem oraz następcze dostarczenie towaru do spółki wiodącej w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towaru. Zysk powstaje wyniku odliczenia podatku VAT nigdy nieopłaconego przez znikającego podatnika.
Karuzela podatkowa – co grozi za udział?
Udział w karuzeli podatkowej może spełniać przesłanki kilku przestępstw. Niewątpliwe najczęściej będzie to kwalifikowane jako uregulowane w Kodeksie karnym skarbowym n art. 56 tak zwane oszustwo podatkowym. Czyn ten jest zagrożony zasadniczo karą do 5 lat pozbawienia wolności lub wysoką grzywną mogąca liczyć do nawet kilku milionów złotych.
Jednak udział w karuzeli podatkowej może również spełniać przesłanki przestępstwa z art. 62 § 1 Kodeksu karnego skarbowego, w którym ustawodawca kryminalizuje niewystawienie faktury lub, wystawienie jej w sposób wadliwy, co zagrożone jest karą grzywny.
W tym samym artykule w § 2 kryminalizowane jest wystawienie faktury w sposób nierzetelny, a także posługiwanie się nią, za co grozi kara pozbawienia wolności od roku do 5 lat
lub grzywną w tym wypadku również mogąca dochodzić do kilku milionów złotych.
W kontekście karuzeli podatkowej często spotykanym zarzutem jest również popełnienie czynu zabronionego w art. 76 Kodeksu karnego skarbowego tj. bezpodstawny zwrotu podatku. W tym przypadku sprawca generalnie może liczyć się z karą pozbawienia wolności do lat 5 lub ponownie z kara grzywny.